Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Nedir?

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar diğer bir ifade ile takipsizlik kararı Cumhuriyet Savcısı Tarafından verilen ve soruşturma konusu suça ilişkin gerekli araştırmaların yapılması neticesinde verilen bir karardır.

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Ceza Muhakemesi Kanununda (Madde 172) düzenlenmiştir. Bu kararın verilebilmesi için;

• Kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi,
• Yahut kovuşturma olanağının bulunmaması,

Durumunda Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar verilir.

Cumhuriyet savcılığı tarafından gelen şikâyet yahut ihbar neticesinde Soruşturma Yapılmasına Yer Olmadığına Dair Karar Savcılığın soruşturma başlatmamasını ifade eder. Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar ise şüpheli hakkında bir soruşturma yürütüldüğü ve bu soruşturma neticesinde kovuşturma olanağının bulunmamasını veya kamu davası açmak için yeterli delil elde edilememesini ifade eder.

Cumhuriyet Savcısı kendisine gelen ihbar ve şikayet üzerine basit şüphenin varlığı halinde soruşturmayı başlatmaktadır. Soruşturma aşamasında ise Savcılık gerekli araştırmaları yaparak lehe delilleri ve aleyhe delilleri göz önünde bulundurduğunda eğer soruşturma başlarken olan basit şüphe yeterli şüpheye dönüşüyorsa artık iddianameyi düzenler ve ceza mahkemesine gönderir. Basit şüphenin Yeterli şüpheye dönüşmediği takdirde ise savcılığın Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar vermesi gerekmektedir.

Hukukumuzda Yeterli Şüphe kavramı hakkında yaygın olarak kabul edilen görüş ise özetle şu şekildedir:

• Dosyada, şüphelinin bir suç işlediğini haklı gösterecek delil, olgu ve  emarelerin bulunması diğer bir ifade ile soruşturma aşamasında elde edilen delillerin, şüphelinin suçun faili olduğunu gösteren akla ve mantığa uygun objektif delilller olması gereklidir.

Yeterli şüphenin olması durumunda dahi iddianamenin düzenlenmesi ve mahkemeye sunulması için bazı muhakeme şartları bulunmaktadır. Belirttiğimiz muhakeme şartlarının yokluğu durumunda da Cumhuriyet Savcılığı Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar verecektir. Muhakeme şartlar;

• Şikayete Bağlı olan bir suçta şikayette bulunan kişinin şikayet hakkı olan kişi olması gerekir. Şikâyetin olmadığı durumlarda Kamu Davasının açılması mümkün değildir.
• Türk Ceza Kanunu (Madde 32/1) uyarınca “Akıl hastalığı nedeniyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişiye ceza verilmez.” denilmektedir. Bu kapsamda Şüphelinin ceza ehliyetini sürekli olarak kaybetmiş bir kişi olması durumunda ceza alması mümkün değildir.
• Bir diğer Muhakeme şartımız Yaş Küçüklüğüdür, Türk Ceza Kanunu (Madde 31) uyarınca” fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmamış olan çocukların ceza sorumluluğu yoktur.” Denilmektedir. Bu kapsamda Yaş küçüklüğü nedeniyle ceza ehliyeti olmayan kişi bakımından Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar verilmelidir.
• Bir diğer durum ise Af tır. Genel af ve Özel Af farklı sonuçlar doğurmaktadır. Genel Af durumunda Savcılıkta yürütülen dosyalara takipsizlik kararı verilmesi gereklidir. Çünkü genel af cezanın tüm sonuçları ile birlikte ortadan kalkmasını ifade etmektedir. Özel Af durumunda ise somut olay kapsamında mevcut soruşturma dosyasını içeren bir af olup olmadığı incelenerek takipsizlik kararı verilmelidir.
• Türk Ceza Kanunu (Madde 66) uyarınca “Kanunda başka türlü yazılmış olan haller dışında kamu davası;

 a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda otuz yıl,

 b) Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmibeş yıl,

 c) Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl,

d) Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda onbeş yıl,

e) Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl,” Geçmesiyle düşer. Bu kapsamda Cumhuriyet Savcısı Zamanaşımına Uğramış Suçlarda Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar vermelidir.

Özet olarak Ceza Muhakemesi Kanunu (Madde 172) kapsamında Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresi sonunda, kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması hâllerinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verir.

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar suçtan zarar gören ile önceden ifadesi alınmış veya sorguya çekilmiş şüpheliye bildirilir. Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar da itiraz hakkı, süresi ve mercii gösterilir.